Denizyolu taşımacılığı, uluslararası sınırlar arasında gerçekleştiği için özel yasal çerçevelere tabidir. Bu çerçeve, deniz hukuku ve çeşitli taşıma düzenlemeleri ile belirlenmiştir. Hem taşıyıcının hem de yük sahibinin hak ve sorumlulukları, bu yasal düzenlemeler kapsamında güvence altına alınır.
⚖️ Deniz Hukuku Nedir?
Deniz hukuku, deniz ticareti, gemi işletmesi, yük taşıma ve deniz kazaları gibi denizle ilgili tüm hukuki ilişkileri düzenleyen bir hukuk dalıdır. Özellikle uluslararası taşımacılıkta taşıma sözleşmeleri, gemi sorumluluğu ve sigorta ilişkileri bu alanın konusudur.
📜 Başlıca Uluslararası Taşıma Düzenlemeleri
1. Hague Kuralları (1924)
- En eski deniz taşıma sözleşmesi düzenlemesidir.
- Taşıyıcının sınırlı sorumluluğu vardır.
- Gemi uygunluğundan sorumlu tutulur.
2. Hague-Visby Kuralları (1968)
- Hague Kuralları’nın modernleştirilmiş halidir.
- Konşimentoya bağlı yüklemeleri kapsar.
- Tazminat limitleri belirlenmiştir (SDR cinsinden).
3. Hamburg Kuralları (1978)
- Yük sahibinin haklarını daha fazla korur.
- Taşıyıcının sorumluluk alanını genişletir.
- 2 gün yerine 4 günlük gecikme hakkı tanır.
4. Rotterdam Kuralları (2008)
- Henüz birçok ülke tarafından onaylanmamıştır.
- Elektronik taşıma belgeleri, kombine taşımalar ve konteyner taşımacılığı gibi modern süreçleri kapsar.
- Konvansiyonel sistemlerin ötesine geçer.
🛳️ Taşıma Sözleşmeleri ve Sorumluluklar
- Konşimento (Bill of Lading):
Taşıma sözleşmesinin yazılı kanıtıdır. Malların taşıma detaylarını içerir ve hak sahipliğini temsil eder. - Taşıyıcının Sorumluluğu:
Malların hasarsız ve zamanında teslimi.
Geminin denize elverişli olması.
Gecikme ve kayıplardan belirli koşullarda sorumluluk. - Gönderenin ve Alıcının Sorumluluğu:
Malların doğru beyanı, ambalajlanması ve belgelerin eksiksiz temini.
⚠️ Deniz Hukuku Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları
- Tahkim (Arbitration) – genellikle Londra, Rotterdam gibi merkezlerde
- Deniz ihtisas mahkemeleri
- Uluslararası Ticaret Odası (ICC) prosedürleri
- Sigorta şirketleriyle yapılan mutabakatlar